Η ανεργία μας αρρωσταίνει;

H απώλεια της εργασίας μπορεί επίσης να επηρεάσει αρνητικά την αυτοεκτίμηση των ανέργων.

Από τη Βαλέρια Κιλαμπέρια, Ψυχολόγο MSc, Θεραπεύτρια ABA
Το υψηλό επίπεδο ανεργίας έχει αρνητικές συνέπειες όχι μόνο στην οικονομία μιας χώρας, αλλά και στη ψυχική υγεία των πολιτών. Για τους περισσότερους ανθρώπους, οι βασικές ανάγκες ζωής ικανοποιούνται μέσω της εργασίας. Ωστόσο, η εργασία δεν είναι μόνο το μέσο για την εκπλήρωση των φυσικών μας αναγκών, αλλά μπορεί συμβάλλει και στην ενίσχυση της ευεξίας μας, στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής μας και στο ν” ανοίξει ο δρόμος για την επιτυχία και την αυτοπραγμάτωση.
Απ’ την άλλη πλευρά, η ανεργία μπορεί ν’ αυξήσει το άγχος και την κατάθλιψη, οδηγώντας ένα άτομο να κάνει αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό του και μ” αυτό τον τρόπο να μειώνεται η αυτοεκτίμησή του.  Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα και στη σωματική υγεία, όπως αύξηση της αρτηριακής πίεσης, διαβήτης ή καρδιακές παθήσεις.
Οι  Muller, Delahaye, Winocur & Hicks (1996) και η Gore (1978) αναφέρουν πως η ανεργία συσχετίζεται με αυξημένα επίπεδα κατάθλιψης, άγχους αλλά και γενικών ψυχιατρικών συμπτωμάτων, τα οποία δεν προυπήρχαν της απώλειας εργασίας. Όντας ένα άτομο άνεργο, χωρίς εισόδημα είναι φυσικό να βιώνει αυξημένο άγχος και ανησυχία. Αυτές οι ψυχολογικές συνέπειες με τη σειρά τους μπορεί να επιφέρουν απώλεια όρεξης, αϋπνίες και μη ενδιαφέρον για δραστηριότητες.
H απώλεια της εργασίας μπορεί επίσης να επηρεάσει αρνητικά την αυτοεκτίμηση των ανέργων. Το να μην έχει δουλειά κάποιος/α περιορίζει τις πιθανότητες για τη βίωση θετικών συναισθημάτων, την αυτο-ολοκλήρωση, και την ικανοποίηση. Επίσης, επέρχεται και το αίσθημα της αποτυχίας του να εξασφαλίσει κανείς τα απαραίτητα για την οικογένειά του.
Επιπλέον, η απώλεια κοινωνικής στήριξης φαίνεται ότι έχει αρνητικό αντίκτυπο στις ζωές των ανέργων, καθώς έρευνες, όπως του Carroll (2007) έχουν τονίσει πως το άγχος της απόλυσης γίνεται εντονότερο λόγω χαμηλής ή απουσίας κοινωνικής στήριξης. Οι άνεργοι που λαμβάνουν την κατάλληλη στήριξη αντιμετωπίζουν λιγότερα προβλήματα (π.χ. μειωμένο άγχος) σε σχέση με τους άνεργους που δεν έχουν λάβει καμία στήριξη.
H ανεργία δημιουργεί αρνητικές ψυχολογικές αντιδράσεις και η χρήση των υπηρεσιών υγείας από τους άνεργους αυξάνεται σημαντικά. Μερικά άτομα μπορεί να είναι σε θέση ν’ αντιμετωπίσουν καλύτερα το άγχος της ανεργίας σε σχέση με άλλα, καθώς έχουν πιο ισχυρά συστήματα υποστήριξης και μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση, με αποτέλεσμα να βιώνουν λιγότερο άγχος στη διάρκεια της ανεργίας.
Τέλος, σε μια πολύ πραγματική έννοια, η ανεργία έχει σοβαρές επιπτώσεις στην κοινωνική, επαγγελματική ή και οικογενειακή ζωή ενός ατόμου : εργαζόμενοι που χάνουν τις δουλειές τους αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στη ζωή τους και για αυτό το λόγο, η στήριξη της οικογένειας, φίλων αλλά και της κοινωνίας θα βοηθήσει ν” αντιμετωπιστούν θετικά όλα τα προβλήματα.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
Carroll, N. (2007). Unemployment and psychological well-being. Economic Record, 83(262), 287-302.
Gore, S. (1978). The effect of social support in moderating the health conse- quences of unemployment. Journal of Heath and Social Behaviour, 19, 157-165.
Linn, M. W., Sandifer, R. & Stein, S. (1985). Effects of Unemployment on Mental and Physical Health. American Journal of Public Health, 75(5), 502-506.
McKee-Ryan, F. M., Song, Z., Wanberg, C. R. & Kinicki, A. J. (2005). Psychological and physical well-being during unemployment: a meta analysis study. Journal of Applied Psychology, 91(1), 53-76.
Muller, J., Delahaye, B., Winocur, S., Hicks, R. (1996). The psychological impacts of long-term unemployment, sex differences and activity: a case study analysis. Journal of Applied Social Behavior, 3(1), 30-43.
ΠΗΓΗ:Ψυχογραφήματα.com

Η Ψυχολογία της Οικονομικής Κρίσης

Tα άτομα που χάνουν την εργασία τους βρίσκονται αρχικά σε μια κατάσταση σοκ.

Από τη Μαρία Μπάδα, Ψυχολόγο, Επικοινωνιολόγο, ΜΑ, Διδάκτορα Παντείου
Η εργασία αποτελεί την κυριότερη απασχόληση στην καθημερινή ζωή του μέσου ενήλικα. Το επάγγελμα είναι η σχεδόν επικρατέστερη μοναδική επίδραση στην ζωή του ανθρώπου. Πράγματι αν αφαιρέσουμε τις ώρες του ύπνου, ο άνθρωπος είτε εργάζεται, είτε προετοιμάζεται για την εργασία, είτε αναπαύεται από την εργασία, είτε  προσπαθεί  να  βρει  υποκατάστατα  για  την  εργασία.
Επομένως, η επαγγελματική προσαρμογή αποτελεί βασικό μέρος της γενικής προσαρμογής του ατόμου στην ζωή του και μία κατ` εξοχήν δυνατότητα να συμπληρώσει την ιδέα για τον εαυτό (self-concept).
Η εργασία αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την διαμόρφωση της ταυτότητας του ατόμου. Αποκτούμε ταυτότητες μέσω των κοινωνικο-πολιτιστικών ομαδοποιήσεων στις οποίες ανήκουμε.
Η απώλεια της εργασίας και μάλιστα όταν συμβαίνει ξαφνικά, όπως σε περίοδο μιας οικονομικής κρίσης, μπορεί να επηρεάσει τα άτομα αρνητικά. Εκτός φυσικά των οικονομικών δυσκολιών, τα άτομα που χάνουν την εργασία τους βρίσκονται αρχικά σε μια κατάσταση σοκ. Η αίσθηση της απώλειας είναι έντονη. Ακολουθούν συναισθήματα άγχους, ντροπής, προσωπικής απαξίωσης. Τέλος μια παρατεταμένη τέτοια κατάσταση μπορεί να οδηγήσει το άτομο σε κάποια ψυχολογική διαταραχή, όπως η κατάθλιψη.
Στην έρευνα των Joelson και Wahlquist (1987) στην Σουηδία, η ανεργία βρέθηκε ότι συντελεί σε μια διαδικασία που αποτελείται από μια προοδευτική ψυχολογική κρίση, εξαιτίας της έλλειψης σημαντικών παραγόντων που συμβάλλουν στην διαμόρφωση της ταυτότητας. Η φάση της αναμονής ήταν μια πολύ επιβαρυμένη φάση της ανεργίας εξαιτίας της παρατεταμένης αβεβαιότητας. Εκτός από τις καταθλιπτικές αντιδράσεις των ατόμων μια ακόμα ψυχολογική αντίδραση ήταν η παράλογη συμπεριφορά αναζήτησης εργασίας.
Ήδη από το πρώτο στάδιο της ανεργίας, απειλούνται πολλοί παράγοντες που διαμορφώνουν την προσωπική ταυτότητα: 1) Η εργασία αποτελεί παράγοντα δόμησης του χρόνου. 2) Η εργασία αποτελεί απόδειξη των ικανοτήτων κάποιου, παρέχοντας του την δυνατότητα του ελέγχου και της κυριαρχίας. 3) Η εργασία αποτελεί παράγοντα δόμησης των σχέσεων.
Η ανεργία σημαίνει λοιπόν, απώλεια της ταυτότητας; Το αν μπορούμε να διαχειριστούμε αυτή την απώλεια με ένα αποδεκτό τρόπο καθορίζεται από τις εναλλακτικές δυνατότητες που διαθέτουμε και που μας προσφέρει η κοινωνία. Η έρευνα έδειξε ότι εκείνα τα άτομα που διέθεταν λιγότερες εναλλακτικές δυνατότητες (π.χ. συμπαράσταση από φίλους), ήταν πιο ευάλωτα ψυχολογικά.
Πρώτον δεν χρειάζεται πανικός. Η αιτία του άγχους πολλών ατόμων κατά τη διάρκεια μιας οικονομικής κρίσης σχετίζεται φυσικά με τα χρήματα, αλλά αυτό πολλαπλασιάζεται όταν ανησυχούμε για κάτι που δεν ελέγχουμε. Η ανησυχία δεν αλλάζει την κατάσταση αλλά αντίθετα, μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα του στρες και να προκαλέσει αγωνία, η οποία στη συνέχεια οδηγεί σε παράλογη σκέψη και κατά συνέπεια μικρή αποφασιστικότητα.
Είναι εύκολο να αρχίσουμε να έχουμε εμμονή με πράγματα στη ζωή μας τα οποία ελέγχουμε ελάχιστα ή καθόλου. Η ενασχόληση με την οικογένεια και τους φίλους, με κάποιο παλιό χόμπι δεν κοστίζουν τίποτα και μειώνουν το άγχος και την αίσθηση ανησυχίας.
Βιβλιογραφία
Joelson, L., Wahlquist, L. (1987). The psychological meaning of job insecurity and job loss: Results of a longitudinal study. Social Science and Medicine, 25 (2), 179-182.
Κάντας, Α., Χαντζή, Α. Ψυχολογία της Εργασίας, Θεωρίες Επαγγελματικής Ανάπτυξης. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα,1991.
Πηγή:Ψυχογραφήματα.com

Θυμός, το συναίσθημα της κρίσης

Το «μυστικό» της παρέμβασης είναι να νιώσει ο καθένας ότι δεν είναι μόνος.

Έντονο θυμό βιώνουν οι άνθρωποι που πλήττονται ιδιαίτερα από την οικονομική κρίση και την ανεργία καθώς έχουν την αίσθηση ότι στερούνται του δικαιώματος της αντίδρασης και η τύχη τους πλέον δεν καθορίζεται από τους ίδιους. Αυτό είναι το κυρίαρχο συναίσθημα στο οποίο τους οδηγεί μια ψυχική κατάσταση ανημποριάς.
Τα παραπάνω διαπιστώνει ο ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής, Φίλιππος Κουνιάκης, μετά την ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου των τεσσάρων ομάδων ψυχικής διαχείρισης της οικονομικής κρίσης, που πραγματοποιήθηκαν στις δημοτικές κοινότητες του δήμου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με την αντιδημαρχία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Προστασίας του Πολίτη, με τη συμμετοχή 45 ανθρώπων και την εθελοντική ενεργοποίηση δώδεκα επαγγελματιών ψυχικής υγείας.
Το «μυστικό» της παρέμβασης, σύμφωνα με τον ψυχοθεραπευτή, είναι να νιώσει ο καθένας ότι δεν είναι μόνος. Αυτό έγινε και στην περίπτωση μιας 40χρονης γυναίκας που στην παρούσα φάση ήρθε αντιμέτωπη με την ανεργία παρά το γεγονός ότι διαθέτει δύο μεταπτυχιακά διπλώματα και ένα διδακτορικό. Παράλληλα η ίδια και ο άνεργος σύζυγός της ένιωθαν τις καθημερινές δυσκολίες να τους οδηγούν σε αδιέξοδο. Τα μέλη της ομάδας, μετά από παρότρυνση του θεραπευτή, πρότειναν λύσεις για την δημιουργική απασχόληση του τρίχρονου παιδιού της οικογένειας μέσα από δωρεάν προγράμματα και εθελοντικές ομάδες, ενώ πρότειναν και επαγγελματικές διεξόδους για τους γονείς. Έτσι η 40χρονη γυναίκα πριν λίγο καιρό ανακοίνωσε ότι βρήκε δουλειά με μερική απασχόληση μετά από πρόταση άλλου μέλους της ομάδας.
Πηγή: ΑΠΕ

Το ψυχολογικό κόστος της μείωσης εισοδήματος

Tο χαμηλό εισόδημα συνδέεται με μεγάλη γκάμα ψυχολογικών προβλημάτων.

Οι άνθρωποι που υφίστανται μείωση του εισοδήματός τους, είναι πιθανότερο να υποφέρουν από κατάθλιψη, αγχωτικές διαταραχές και κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών, σύμφωνα με  καναδική επιστημονική έρευνα.
Η μελέτη επίσης διαπίστωσε ότι όσοι ανήκουν στην χαμηλότερη εισοδηματική κατηγορία, εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά αποπειρών αυτοκτονίας και περισσότερες διαταραχές προσωπικότητας σε σχέση με όσους βρίσκονται στα ανώτερα εισοδηματικά κλιμάκια. Μια δεύτερη μελέτη, επίσης καναδική, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ανεργία αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά 63%.
Η πρώτη έρευνα, από ερευνητές του Τμήματος Ψυχιατρικής του πανεπιστημίου της Μανιτόμπα, με επικεφαλής τον δρα Τζίτεντερ Σαρίν, που δημοσίευσαν τη σχετική εργασία στο ψυχιατρικό περιοδικό «Archives of General Psychiatry» του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου, σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ, έρχεται να επιβεβαιώσει προηγούμενες μελέτες, οι οποίες επίσης είχαν διαπιστώσει ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στην απώλεια εισοδήματος ή γενικότερα στα χαμηλά εισοδήματα και στα ψυχικά προβλήματα (χωρίς να αποκλείεται πάντως, σε μερικές περιπτώσεις, η σχέση να είναι αντίστροφη, δηλαδή άτομα με προϋπάρχοντα ψυχικά προβλήματα να βγάζουν λιγότερα χρήματα).
Οι ερευνητές μελέτησαν περίπου 35.000 ενήλικους σε διάστημα τριών ετών και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το χαμηλότερο εισόδημα (ιδίως αν είναι κάτω από περίπου 15.000 ευρώ το χρόνο) συνδέεται με μια μεγάλη γκάμα ψυχολογικών προβλημάτων, σε σχέση με όσους βγάζουν τουλάχιστον 52.000 ευρώ ετησίως, που εμφανίζουν πολύ λιγότερα προβλήματα προσωπικότητας, αντικοινωνικότητας κ.α.
Ο Βρετανός οικονομολόγος Άντριου Όσβαλντ του πανεπιστημίου του Γουόργουικ, ο οποίος εδώ και χρόνια εξειδικεύεται στη σχέση εισοδήματος και ψυχικής υγείας, σχολίασε ότι η νέα έρευνα ενισχύει την πεποίθηση ότι το χαμηλό εισόδημα προκαλεί περισσότερες ψυχικές και νοητικές διαταραχές (και όχι το αντίστροφο), αν και, όπως είπε, είναι δύσκολο να αποδειχτεί με απόλυτη βεβαιότητα κάτι τέτοιο. «Αυτό που ξέρουμε ότι είναι υπάρχει πολύ στενή συσχέτιση ανάμεσα σε αυτά τα δύο πράγματα», επεσήμανε. Είναι πολύ πιθανό, από την άλλη, πρόσθεσε, ότι όταν αυξάνεται το εισόδημα ενός ανθρώπου, αυτό τον βοηθά να καταπολεμήσει τα όποια ψυχολογικά προβλήματά του, την κατάθλιψή ή το άγχος του, αν και ίσως όχι τις πιο σοβαρές διαταραχές της προσωπικότητάς του.
Στη δεύτερη μελέτη, οι ερευνητές με επικεφαλής τον καθηγητή κοινωνιολογίας Έραν Σορ του πανεπιστημίου ΜακΓκιλ, εξέτασαν (μετα-ανάλυση) μια σειρά από προηγούμενες έρευνες, που αφορούσαν περίπου 20 εκατ. ανθρώπους σε 15 χώρες, τα τελευταία 40 χρόνια. Μεταξύ άλλων, προς έκπληξή τους, διαπίστωσαν ότι, ανεξάρτητα από τις προόδους στα συστήματα υγείας και πρόνοιας των ανεπτυγμένων κρατών, η σχέση ανάμεσα στην απώλεια της θέσης εργασίας-ανεργίας και τον αυξημένο κίνδυνο για πρόωρο θάνατο είναι η ίδια σε όλες τις χώρες.
Για πρώτη φορά, μια μελέτη δείχνει να υπάρχει σχέση αιτίου-αποτελέσματος ανάμεσα στην ανεργία και τον πρόωρο θάνατο. Οι ερευνητές, σύμφωνα με τον Σορ, απομόνωσαν την επίδραση άλλων προϋπαρχόντων -δυνητικά επιβαρυντικών για την υγεία- παραγόντων (χρόνιες ασθένειες, κάπνισμα, αλκοόλ, χρήση ναρκωτικών κ.α.) και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η σχέση ανεργίας-πρόωρης θνησιμότητας ισχύει από μόνη της. Όπως είπαν, η βασική αιτία φαίνεται να είναι το άγχος που προκαλεί η ανεργία και οι συνέπειες της απώλειας της εργασίας για το γενικότερο κοινωνικο-οικονομικό «στάτους» του ανέργου, πράγμα που έχει ως συνέπεια την επιδείνωση της υγείας του και, τελικά, τον πιθανό πρόωρο θάνατό του.
Η έρευνα βρήκε ότι η ανεργία αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου πολύ περισσότερο στους άνδρες (78%) σε σχέση με τις γυναίκες (37%), ενώ ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα υψηλός για όσους μένουν άνεργοι πριν τα 50 τους.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ